De verduurzaming van bestaande gebouwen is dé grote trend van 2022. Het wordt het jaar van de (hybride) warmtepomp, maar ook andere technieken genieten verhoogde belangstelling. Rensa neemt je mee in de trends voor komend jaar. De belangrijkste zorg: hoe krijgen we al het werk samen gedaan?

Warmtepompen

Het aantal geplaatste warmtepompen groeit elk jaar met meer dan een kwart. In de nieuwbouw is de warmtepomp een standaard oplossing, in bestaande bouw worden elk jaar meer toestellen geplaatst. Met een kleine 62.000 toestellen in 2020 neemt deze markt serieuze proporties aan. In bestaande bouw breekt de hybride oplossing nu echt door: de warmtepomp in combinatie met cv-ketel voor de verwarmingspiek en warm tapwater. Die markt gaat komend jaar verdubbelen.

Nieuwe warmtepompbronnen

Lucht/water-warmtepompen (renovatie) en bodemgebonden systemen (nieuwbouw en renovatie) zijn de hardlopers. Maar er is meer. De warmtepomp(boiler) die afgevoerde ventilatielucht als bron gebruikt, is in opkomst voor appartementen. Nieuwe toepassing is pvt, waarbij het dak de warmtepompbron vormt. Dit is een oplossing zonder geluidproducerend buitendeel. De lucht/water-binnenopstelling, dus met een aan- en afvoer van lucht door de woning heen, zal in 2022 breder geïntroduceerd worden.

Ook de warmtepomp met propaan als koudemiddel (R290), en daarmee een hoger temperatuurbereik, komt breed aan het front. Daarnaast worden ook collectieve oplossingen gevarieerder: denk hierbij aan lagetemperatuur-warmtenettten met decentrale tapwaterbooster, collectieve hybride warmtepomp met individuele cv-ketels, of aquathermie en riothermie. Bij die laatste zijn energie uit oppervlakte- en afvalwater de bron van het warmtenet.

Alle ballen op hybride

De hybride warmtepomp werd op Prinsjesdag al expliciet genoemd. Komend jaar krijgen woningeigenaren extra financiële prikkels om te investeren in een hybride. Deze stimulans zal de verkoop bevorderen. Een hybride kan het gasverbruik van een gemiddeld huishouden met de helft terugdringen. De warmtepomp neemt namelijk het overgrote deel van de verwarmingsvraag over. De ketel schakelt enkel in bij de koudste periodes en bij warmtapwaterproductie. Wanneer er meer toestellen verkocht worden, zullen de prijzen dalen. In combinatie met de subsidie wordt de terugverdientijd dan steeds aantrekkelijker.

Afgiftesystemen

In de nieuwbouw is verwarmen en koelen via de vloer de norm. Juist in de bestaande bouw ligt een uitdaging: woningen die op (hybride) warmtepompen overstappen, gaan over naar verwarmen op lagere temperatuursystemen (ltv). Niet elk bestaand distributie- en afgiftesysteem is daarvoor geschikt. Een goed ontwerp (laten) maken is meer dan ooit van groot belang: er is immers niet altijd meer een overgedimensioneerde cv-ketel die het tekort aan vermogen kan compenseren. De stap naar ltv betekent dat hiervoor geschikte radiatoren populair zijn. Wanneer er ook gekoeld gaat worden, zijn de versies met toegevoegde ventilatoren een optie.

Elektrische systemen

Elektrische afgiftesystemen rukken op: veel woningen beschikken over veel duurzaam opgewekte stroom via pv-panelen. Op plekken waar lokaal bijverwarmd moet worden, worden steeds vaker elektrische radiatoren toegepast. Zeker omdat het salderen de komende jaren wordt teruggeschroefd is het gebruik van duurzame stroom in verwarming, maar ook in tapwater of de elektrische auto een trend. Decentrale tapwaterboilers, of zelfs kleine doorstroomtoestellen staan hierdoor in de belangstelling. 

Ventilatietechniek

Positief neveneffect van de corona-periode is de vergrote aandacht voor binnenklimaat, met ventilatie in het bijzonder. Scholen kunnen extra subsidie krijgen op verbetering van ventilatiesystemen, kantoren en andere utiliteitsgebouwen liggen onder het vergrootglas. Vraaggestuurde ventilatie op basis van binnenluchtkwaliteit is de nieuwe norm. De nieuwe BENG-regelgeving maakt zowel systeem C als D mogelijk als nieuwbouwoptie. Trends bij balansventilatie zijn zone-regelingen (slaap en verblijfruimtes), inregeltechnieken voor optimaal comfort én koelen met ventilatielucht.

Koeling

Koeling is sowieso een trend. Het aandeel koeling in het energieverbruik van goed geïsoleerde woningen en in de utiliteit neemt alleen maar toe. Koelen kan met traditionele airco, een markt die de afgelopen jaren explosief gegroeid is. Maar ook met warmtepomp- en ventilatietechniek kun je (top)koeling toepassen.

Let wel: hier zijn technische voorwaarden aan verbonden. Koelen via de lucht, de vloer of een ltv-radiator is wat anders dan airco.

Regeltechniek

Slimme regeltechniek breekt op alle fronten door. Was een ingenieus gebouwbeheersysteem voorheen enkel weggelegd voor de luxe utiliteit, tegenwoordig is slim regelen, monitoren en beheren op vele fronten toepasbaar. De toevoeging van sensoren, servomotoren, en kleppen aan de installatietechniek opent deuren in kennis en dienstverlening van de installateur. Beheer op afstand, onderhoudsdiensten op basis van draaiuren of prestatiecontracten: het komt steeds vaker voor dankzij slimme regelaars.

Systeemwater

Lagere aanvoertemperaturen voor verwarming vergroten de kans op lucht en vervuiling in het systeemwater. Appendages als lucht- en vuilafscheiders zijn daardoor eigenlijk niet meer weg te denken uit een klassiek cv-systeem. Trend hierbij is dat de systeemwaterkwaliteit en druk met sensoren te monitoren is. Zakt de systeemdruk onder de ondergrens, dan krijgt de installateur een seintje. Met dit soort tools kan een installateur zijn servicegraad aanzienlijk verbeteren.

Cv-ketels

Technisch gezien is de ketel wel klaar: de vernieuwingen zitten in aansturing en beheer. Collectief beheer van je ketelpark, op afstand uitlezen en resetten, en voorspellend onderhoud zijn hier de belangrijkste ontwikkelingen. En natuurlijk: de proeven met waterstof in plaats van aardgas zullen verder uitgerold worden.

Prefab

We hebben te maken met een grote bouwuitdaging in aantallen woningen, krapte op de arbeidsmarkt en de vraag naar een hogere kwaliteitsstandaard op het gebied van duurzaam wonen en werken. Veel installateurs omarmen daarom prefabricage. Het voormonteren van installatie-onderdelen onder geconditioneerde omstandigheden, al dan niet als onderdeel van een gedigitaliseerd werkvoorbereidingsproces: het neemt een grote vlucht. Van een voorgemonteerd kraantje, tot een volledige skid: prefab is niet meer weg te denken uit de installatiesector.

Grote uitdaging

Een overvolle orderportefeuille, een stevige overheidsambitie, maar nu al een nijpend tekort aan medewerkers. De krapte in de volledige breedte van de arbeidsmarkt hangt als een donderwolk boven de markt. In een jaar tijd verdrievoudigde het aandeel onvervulbare installatievacatures van 11 procent in 2020 naar ruim 30 procent nu. Dit zal zijn weerslag krijgen op de prijzen, en de mate waarin vernieuwende concepten, bijvoorbeeld via industrialisering van de nieuwbouw, zullen doorbreken.