Veel woningen in Nederland zijn nog uitgerust met traditionele radiatoren, vaak uit de jaren zestig en zeventig. Bij verduurzaming van die woningen rijst de vraag: kunnen die radiatoren blijven, of moeten ze eruit? In veel gevallen kunnen bestaande radiatoren prima functioneren binnen een modern verwarmingssysteem, mits ze goed worden ingeregeld en het systeem schoon is.

In veel woningen zijn radiatoren nog altijd de standaard. Met voldoende na-isolatie van de schil is het vaak mogelijk dit systeem te behouden. De eerste winst zit in waterzijdig inregelen in combinatie met nieuwe, bij voorkeur dynamische ventielen. Onbalans verdwijnt, vertrekken warmen gelijkmatiger op en de installatie draait efficiënter.

Slimme thermostaatknoppen kunnen de naregeling nog verder verfijnd worden. Ze meten continu de temperatuur in de ruimte en sturen direct bij, of volgen een ingestelde tijdschakelaar. Zo blijft het comfort hoog, terwijl de aanvoertemperatuur stap voor stap omlaag kan.

Een extra stap bij het behouden van radiatoren is het spoelen van de installatie. Hoe schoner het water, hoe beter de circulatie en het warmteafgiftevermogen. Het toevoegen van een lucht- en vuilafscheider is daarbij aan te raden. Zeker bij lage temperatuurinstallaties is de kans op zuurstoftoetreding en magnetietvorming groot. Zuurstof in het systeemwater versnelt corrosie, tast metalen onderdelen aan en bevordert de vorming van magnetiet. Dat leidt tot verstoppingen, rendementsverlies en storingsgevoelige installaties. Door lucht- en vuilafscheiders toe te passen blijft het water schoner, het systeem stabieler en wordt de levensduur van componenten langer.

Belangrijk is ook de stooklijn. Een goed ingestelde stooklijn voorkomt comfortproblemen. Het juist instellen en aanpassen van deze lijn verhoogt het rendement van de warmtepomp. Daarom is het finetunen van de stooklijn vaak de eerste stap is die een installateur kan zetten bij verduurzaming: dit levert snel extra rendement op zonder grote aanpassingen.

Radiatoren die nét te weinig capaciteit hebben, zijn te ondersteunen met radiatorventilatoren: kleine ventilatoren onder de radiator die extra luchtstroming genereren. Daarbij loont het ook om naar de bouwkundige situatie te kijken. Radiatoren die onder een diepe vensterbank of vlak boven de vloer zijn geplaatst, verliezen rendement doordat de luchtstroom wordt belemmerd. Dat effect wordt groter wanneer de aanvoertemperatuur omlaag gaat. Soms kan een rooster of kleine aanpassing in de vensterbank het verschil maken, zodat warme lucht ongehinderd de ruimte in kan stromen.

Omdat leidingen in dit scenario doorgaans behouden blijven, ligt de stap naar een hybride systeem voor de hand. De warmtepomp levert de basiswarmte, terwijl de ketel bijspringt op koude dagen. Voor veel bewoners is dit een praktische en betaalbare route richting verduurzaming.

Een aanvullende optie is bijverwarming met airco. Op bovenverdiepingen of slaapkamers kan dit een kleine besparing opleveren, al is het comfort en rendement beperkt ten opzichte van een structurele oplossing.

Checklist

• Controleer isolatieniveau van de woning.
• Start altijd met waterzijdig inregelen.
• Test verlaagde aanvoertemperatuur en monitor comfort.
• Kijk kritisch naar vensterbanken, gordijnen en vloerhoogte.
• Overweeg ventilatorconvectoren bij capaciteitsgebrek.
• Voeg lucht- en vuilafscheiders toe om zuurstof- en magnetietproblemen te voorkomen.

Benieuwd wanneer vervanging of uitbreiding met vloerverwarming een betere keuze is? Lees dan Slim combineren van radiatoren en vloerverwarming voor hoger rendement.

Of ontdek hoe je bestaande vloerverwarming met kleine ingrepen veel efficiënter maakt in Haal het maximale uit bestaande vloerverwarming met inregelen, spoelen en naregeling.